Kinderen en stress

Stress betekent spanning of druk en is niet per definitie ongezond. Elk kind heeft een bepaalde mate van stress nodig om goed te kunnen functioneren. Sterker nog: als een kind nooit in een stressvolle situatie komt, kan het ook niet leren omgaan met stress. Kinderen hebben juist uitdagingen nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Daar horen frustraties en tegenslagen ook bij. Als je kind al jong hulp krijgt om hiermee om te gaan, zal hij steeds beter leren omgaan met stressvolle situaties.

Gezonde stress bij kinderen is de spanning die ze voelen voor een spreekbeurt of andere spannende gebeurtenis. Stress zorgt er dan voor dat kinderen alert kunnen reageren en geconcentreerd kunt werken. Zodra de spannende gebeurtenis voorbij is, neemt de spanning weer af. Maar als de stress lang duurt, te vaak voorkomt en/of te groot is, kan het kind niet goed ontspannen en herstellen. Dan is er sprake van ongezonde stress.

Kinderen kunnen stress krijgen van veel verschillende situaties. Ze kunnen veel stress krijgen door school. Bijvoorbeeld door faalangst, leerproblemen of hoge eisen die aan je kind gesteld worden. Ook pesten, plagen, ruzie met vriendjes of juist het hebben van weinig vriendjes kan stress opleveren bij kinderen. Stress is een heel natuurlijke reactie op een ingrijpende gebeurtenis. Zoals een scheiding van de ouders, of het verlies van een broertje, zusje of een ouder. Maar ook minder heftige gebeurtenissen kunnen veel stress opleveren, zoals een verhuizing, een nieuwe leerkracht of spanningen thuis. 
Thuis is meestal een plek waar een kind tot rust komt, zich fijn voelt en waar hij zich kan ontladen. Problemen thuis kunnen daarom voor veel stress zorgen bij kinderen. Denk bijvoorbeeld aan geldzorgen, de komst van een broertje of zusje, relatieproblemen van ouders of ziekte van een gezinslid.

Als stress niet afneemt na verloop van tijd, blijft de hoeveelheid cortisol en adrenaline in het lichaam hoog. Dit kan leiden tot allerlei stressklachten, zoals gevoelens van onrust, prikkelbaarheid, slechte concentratie en slecht slapen. Kinderen kunnen door het hoge stressniveau ook klachten krijgen als hoofdpijn, een gespannen buik, jeuk of bultjes of eczeem. Ongezonde stress uit zich bij kinderen in psychische signalen. Het heeft een negatieve invloed op hun stemming. Kinderen worden prikkelbaar, geïrriteerd en gauw boos. Kinderen die ongezonde stress ervaren, ontwikkelen vaak negatieve gedachten. Deze negatieve gedachten richten zich op anderen, maar zijn vaak ook gericht op zichzelf en op de eigen (verminderde) kwaliteiten. Tegelijkertijd kan er een veranderingen in het gedrag ontstaan. Prikkelbaarheid kan snel leiden tot conflicten. Lusteloosheid en somberheid kunnen leiden tot slechte concentratie en moeilijk leren op school.

Symptomen van stress bij kinderen

• slaapproblemen
• angstig zijn
• veel huilen
• teruggetrokken gedrag
• niet buiten willen spelen
• vernielzucht
• spijbelen

De gevolgen van ongezonde stress zijn groot. Uit onderzoek blijkt dat ongezonde stress bij een kind zelfs schade kan veroorzaken aan de hersenen en andere organen. Kinderen die ongezonde stress hadden tijdens hun jeugd, hebben als volwassene meer kans op psychische en lichamelijke ziekten, zoals depressie, verslaving, obesitas, diabetes, hart- en vaatziekten en darmproblemen.

Zie je dat je kind last heeft van stress? Ga dan eens in gesprek met je kind. Luister goed (zonder meteen oplossingen aan te dragen) en neem je kind serieus. Probeer samen te achterhalen wat kan helpen om minder stress te ervaren. Wanneer voelt je kind zich fijn en ontspannen? Wat helpt daarbij? Wat kunnen jij en de juf of meester doen om je kind te helpen?

Om stress te ontladen helpt het om leuke dingen te doen en om fysiek bezig te zijn. Zorg dat er genoeg tijd overblijft voor je kind om lekker te spelen. Laat je kind buiten spelen, sporten en andere dingen doen waar hij veel plezier in heeft.

Probeer niet te veel druk op je kind te leggen, maar let er tegelijkertijd ook op dat je je kind niet te veel beschermt. Een kind moet wel de mogelijkheid krijgen om te leren omgaan met frustraties en stressvolle situaties. Anders krijgt je kind niet de kans om ermee te leren omgaan. En kinderen leren veel van het voorbeeld dat ze van jou krijgen. Wat doe jij zelf als je onder stress staat? Is dit een manier van omgaan met stress die je aan je kind wilt meegeven?

Hoe leer je jouw kind omgaan met stress?

• Slaap heeft veel invloed op de stemming van je kind. Door weinig slaap wordt je kind prikkelbaarder en kan hij of zij minder goed omgaan met tegenslagen en stressvolle situaties. Dus zorg dat je kind voldoende rust krijgt. 
• Zorg ook dat de dag- en weekplanning niet te vol is en let erop dat je kind niet te veel nieuwe dingen tegelijkertijd heeft. Je kind heeft behoefte aan rustmomenten, waarin hij lekker kan spelen, ontspannen en opladen.
• Omgaan met stress wordt makkelijker als je je emoties kunt herkennen en kunt uiten. Voor kinderen is dit nog veel te moeilijk, dus help je kind hierbij. Benoem de emoties van je kind en erken z’n gevoelens. Je kind leert dan z’n eigen ‘stress’-signalen te herkennen, ze te uiten en hulp te vragen als dit nodig is.
• Positieve band met je kind is heel belangrijk. Laat je kind genoeg tijd met jou doorbrengen. Kinderen die deze quality time niet krijgen, ervaren over het algemeen meer stress. Doe dus leuke dingen samen en zorg op een dag voor kleine, korte momentjes van positief contact met je kind.
• Zorg voor een vaste structuur, zodat je kind weet waar hij aan toe is. Dit zorgt voor veiligheid.
• Probeer een grote verandering goed voor te bereiden en uit te leggen, zodat je kind weet wat er gaat gebeuren.

Kinderen die effectief leren omgaan met stress, zijn beter voorbereid om de uitdagingen van het leven te overwinnen!